prof. dr hab. Wiesław Olkusz

Zainteresowania badawcze

pozytywistyczna paremiologia i paremiografia; związki literatury z malarstwem (w dobie pozytywizmu i we współczesnej literaturze popularnej); filoorientalizm doby pozytywizmu i Młodej Polski; sztuka radiowa; krytyka literatury „osobnej” doby pozytywizmu

---

Monografie autorskie

Hreczkosiej – literat – pasjonat nauki. O paremiologicznych fascynacjach Józefa Blizińskiego, Opole 2016.

Między pedagogiką a literaturą. O Marii Ilnickiej jako krytyku literatury dla dzieci i młodzieży, Opole 2000.

Z pozytywistycznych zbliżeń literatury i malarstwa. Studia i szkice, Opole 1998.

Dyskretny urok sztuki radiowej. W świecie słuchowisk Kazimierza Kowalskiego, Opole 1995.

Poszukiwanie „nowej Golkondy piękna” i „prastarej mądrości Indii”, czyli pozytywiści polscy wobec kultury Orientu, Opole 1992.

Szczęśliwy mariaż literatury z malarstwem. Rzecz o fascynacjach estetycznych Marii Konopnickiej, Opole 1984.

Redakcje tomów

„Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Filologia Polska 35” 1995.

K. Kowalski, Długi powrót Odysa , Opole 1988.

Artykuły naukowe

Paremia i wyrażenia przysłowiowe w twórczości Adolfa Dygasińskiego (na przykładzie „Zająca”, „Studia Slavica” 2015, t. XIX, z. 1, s. 21-33.

Mariana Gawalewicza flirt ze sztuką ikoniczną. Z zapomnianych kart polskiej krytyki artystycznej 2 połowy XIX wieku, „Kwartalnik Opolski” 2014, nr 1, s. 47-62.

Zapomniany krytyk, zapomniane opowiadanie. „Rolnik” Hansa Holbeina młodszego a „Oracz” Wiktora Gomulickiego, czyli rzecz o pozytywistycznej ekfrazie. W: Literatury słowiańskie w kręgu tradycji kulturowych. Księga poświęcona pamięci Profesor Aleksandry Wieczorek. Pod red. J. Greń-Kuleszy, Opole 2014, s. 165-172.

„Obrazy są jak kwiaty, ideałem zamkniętym w linie i kolory”. Wiktora Gomulickiego wypowiedzi o sztuce ikonicznej, „Studia Slavica” 2014, t. XVIII, z. 2, s. 11-25.

Filmowa wyobraźnia komisarza Montalbano. O intertekstualności w prozie kryminalnej Andrei Camilleriego, „Literatura Ludowa” 2013, nr 2, s. 47-61.

„Radio jest moją największą pasją”. O słuchowiskach Kazimierza Kowalskiego słów kilka, „Indeks” 2012, nr 9/10, s. 24-28.

„Biblioteka Warszawska” z lat 1864-1894 jako źródło wiedzy o kulturze Chin i Japonii. W: Filologiczny widnokrąg. Obrazy stare i nowe. Pod red. K. Kossakowskiej-Jarosz i J. Nocoń, Opole 2012, s. 31-47.

, Małe przestępstwa, wielkie literackie rozkosze. Intertekstualność w zbiorze opowiadań Andrei Camilleriego „Miesiąc z komisarzem Montalbano”, „Studia i Szkice Slawistyczne” 2011, t. XI, s. 235-249.

, Policjant-erudyta. O literackich kontekstach w cyklu powieści kryminalnych o komisarzu Montalbano Andrei Camilleriego, „Prace Literackie” 2011, t. L, s. 137-153.

, Dydaktyczny wymiar intertekstualności, czyli o cytatach w „Róży bez kolców” Zofii Urbanowskiej. W: Nie tylko o dydaktyce. Księga pamiątkowa ofiarowana Pani Profesor Annie Grochulskiej. Pod red. M. Obrusznik-Partyki i L. Pacan-Bonarek, Piotrków Trybunalski 2011, s. 259-274.

Twórczy kontynuator czy tylko zręczny naśladowca? Paremia w powieściach kryminalno-historycznych Mariusza Wollnego, „Literatura i Kultura Popularna” 2011, nr XVII, s. 147-187.

, Dawni mistrzowie I ich dzieła w światowej literaturze popularnej (rekonesans), „Zbliżenia Interkulturowe” 2009, nr 6, s. 80-88.

W kręgu pozytywistycznej edukacji kulturowej. O przysłowiach i zwrotach przysłowiowych w „Róży bez kolców” Zofii Urbanowskiej. W: Album gdańskie. Prace ofiarowane profesorowi Józefowi Bachórzowi na siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i pięćdziesięciolecie pracy nauczycielskiej. Pod red. J. Daty i B. Oleksowicza, Gdańsk 2009, s. 611-622.

Przysłowia i zwroty przysłowiowe w „Imieninach” Józefa Blizińskiego. W: Folklor – język – kultura. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Karolowi Danielowi Kadłubcowi. Praca zbiorowa pod red. D. Czubali, M. Miczki-Pajestki, Bielsko-Biała 2009, s. 177-188.

„Przysłowia są mądrością narodów”. O paremiach i zwrotach przysłowiowych w „Fotoplastykonie” Adama Zielińskiego. W: Poszukiwania is potkania. Szkice o twórczości Adama Zielińskiego. Red. E. Białek, K. Olkusz, Wrocław 2009, s. 165-175.

Józef Bliziński – pierwszy użytkownik (twórca?) przysłów i wyrażeń przysłowiowych, „Studia Slavica” 2008, t. XII, s. 67-84.

, Pisarz w krainie obrazów. O inspiracji malarstwem Hieronima Boscha w twórczości Jarosława Grzędowicza, „Zbliżenia Interkulturowe” 2008, nr 4, s. 40-46.

Paremiologiczne zainteresowania Józefa Blizińskiego i ich refleksy w „Marcowym kawalerze”, „Kwartalnik Opolski” 2007, nr 2/3, s. 3-24.

Przysłowia i zwroty przysłowiowe w komedii „Szach i mat” Józefa Blizińskiego. W: Teksty – konteksty – interpretacje. W kręgu literatury, języka i kultury. Pod red. E. Dąbrowskiej i K. Kossakowskiej-Jarosz, Opole 2007, s. 237-254.

Przysłowia i zwroty przysłowiowe w korespondencji Józefa Blizińskiego, „Literatura Ludowa” 2006, nr 4/5, s. 3-14.

Paremia w listach Henryka Sienkiewicza do Jadwigi Janczewskiej. W: Ogród nauk filologicznych. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Stanisławowi Kochmanowi. Red. nauk. M. Balowski i W. Chlebda, Opole 2005, s. 483-493.

, Między dezaprobatą a zachwytem. Krytyka pozytywistyczna wobec „Księżniczki” Zofii Urbanowskiej. W: W kręgu literatury i języka. Praca zbiorowa pod red. A. Grochulskiej, Piotrków Trybunalski 2005, s. 317-340.

„Duch mój wybłyśnie perłą w morzu na dnie…”. Konotacje perły w twórczości lirycznej Marii Konopnickiej. W: Ludzie – rzeczy – obrazy. Studia i szkice o epoce Marii Konopnickiej. Pod red. T. Budrewicza i Zb. Fałtynowicza, Suwałki 2004, s. 77-92.

Zapomniany przekład „Daodejing” Laoziego, „Przegląd Orientalistyczny” 2003, nr 3/4, s. 145-154

, Intertekstualność „Księżniczki” Zofii Urbanowskiej, czyli o lekturach bohaterów pozytywistycznej „powieści dla dorastających panienek”. W: Na przełomie wieków. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Zdzisławowi Piaseckiemu w czterdziestolecie pracy naukowej. Red. nauk. W. Hendzel, P. Obrączka, Opole 2003, s. 199-219.

Integracja obrazu ze słowem. W kręgu refleksji Marii Ilnickiej o typograficznej sztuce książek dla dzieci i młodzieży, „Litteraria” 2000, t. XXXI, s. 35-51.

Baśń – cudowność – fantastyka. Refleksje Marii Ilnickiej na tle pozytywistycznej pedagogiki oraz krytyki literatury dla dzieci i młodzieży, „Literatura Ludowa” 2000, nr 4/5, s. 59-71.

„Najznakomitsza książka dla dzieci…”. Maria Ilnicka o „Robinsonie Cruzoe” i XIX-wiecznych „robinsonadach”, „Studia Slavica” 2000, t. IV, s. 47-61.

, Książka pokolenia, czyli pozytywiści wobec „Robinsona Cruzoe” Daniela Defoe. Uwagi na marginesie dwóch rocznic. W: W literackim kręgu pozytywizmu i Młodej Polski. Studia i szkice. Pod red. W. Hendzla i Z. Piaseckiego, Opole 1999, s. 9-29.

Oddźwięki myśli indyjskiej w twórczości lirycznej Marii Konopnickiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Filologia Polska 38” 1997, s. 67-78.

Motywy indyjskie w „Listach z podróży do Ameryki” Henryka Sienkiewicza. W: Spotkania Sienkiewiczowskie. Opole, 24-25 X 1996 w sto pięćdziesiątą rocznicę urodzin i osiemdziesiątą rocznicę śmierci pisarza oraz w stulecie powstania „Quo vadis?”. Praca zbiorowa pod red. Z. Piaseckiego, Opole 1997, s. 63-87.

Refleksy myśli indyjskiej w „Listach z podróży do Ameryki” Henryka Sienkiewicza, „Ruch Literacki” 1997, z. 2, s. 189-202.

Prawdziwy konterfekt pisarza przez pisarza skreślony , „Strony” 1996, nr 5/6, s. 75-78.

, Polonica holenderskie na wystawie w Dordrechcie, „Strony” 1996, nr 3/4, s. 33-41.

Topika antyczna i sposoby jej „resemantyzacji” w słuchowiskach Kazimierza Kowalskiego. W: Duktem czasów. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Mariana Kaczmarka (1934-1994). , Opole 1996, s. 211-220.

„Sprawozdanie z pogrzebu pisarza” – epitafium foniczne dla śląskiego Sokratesa. W: Rafał Urban. Człowiek i pisarz. Materiały sesji naukowej Opole, 14 grudnia 1994. Red. nauk. W. Hendzel, Opole 1995, s. 125-134.

Zygmunt Sarnecki – zapomniany krytyk sztuki. Rekonesans, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 35” 1995, s. 59-69.

„Ofelia, dziewczyna Hamleta” i „Ofélia, Hamletová nevesta”. O dwóch sposobach organizacji fonicznej utworu Kazimierza Kowalskiego, „Studia Slavica” 1995, t. II, s. 113-119.

, „Pisać dla dzieci zasługa to wielka, ale i odpowiedzialność…”. Szkic o Marii Ilnickiej – zapomnianym krytyku literatury dla dzieci i młodzieży, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Filologia Polska 35” 1995, s. 39-57.

Centon, albo „bigos literacki” przez Klemensa Junoszę-Szaniawskiego z paremiów przyrządzony, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 34” 1994, s. 13-22.

„My Polacy, ostatni synowie Ariów…”. Pozytywistyczne kontynuacje romantycznego mitu, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 32” 1994, s. 149-156.

Echa warszawskiego sukcesu „Jana Husa przed sądem w Konstancji” Václava Brožika w literaturze polskiej 2 połowy XIX wieku. przyczynek do dziejów polsko-czeskiej wzajemności w dobie pozytywizmu, „Studia Slavica” 1993, č. 1, s. 125-133.

Definicje „Orient” i pochodne w polskich słownikach i encyklopediach XIX oraz XX wieku, „Sprawozdania OTPN. 1993. Wydział II Języka i Literatury” Opole 1993, seria B, nr 24, s. 51-58.

Wiedza o Hafizie w zwierciadle polskich encyklopedii powszechnych XIX i XX wieku, „Przegląd Orientalistyczny” 1993, nr 1/2, s. 58-63.

Konkursy literackie oraz formy pozaantenowej działalności Redakcji Literackiej Rozgłośni Regionalnej PR w Opolu (1957-1980), „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 33” 1993, s. 117-128.

Ghazal, pantun i ruba’i w praktyce artystycznej poetów polskiego pozytywizmu, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 31” 1993, s. 123-133.

, „Kilka mysli o literaturze dziecinnej” Walerii Marrené-Morzkowskiej w kontekście pozytywistycznych programów wychowawczo-pedago-gicznych, „Kwartalnik Opolski” 1993, nr 2, s. 54-62.

„Perły japońskie i chińskie”, czyli pozytywistyczne zainteresowania Dalekim Wschodem, „Kwartalnik Opolski” 1993, nr 1, s. 40-52.

„Perły japońskie i chińskie”, czyli pozytywistyczne zainteresowania Dalekim Wschodem, „Kwartalnik Opolski” 1993, nr 2, s. 53-59.

Pełnoprawny partner słowa. Szkic o roli muzyki w słuchowiskach Kazimierza Kowalskiego, „Sprawozdania OTPN. Wydział II Języka i Literatury” 1992, seria B, nr 23, s. 45-53.

Na drodze ku nowoczesności. „Drugie pokolenie” pisarzy pozytywistycznych o impresjonizmie i symbolizmie w malarstwie. W: Z badań nad literaturą i sztuką drugiego pokolenia pozytywistów polskich. Studia i szkice pod red. Z. Piaseckiego, Opole 1992, s. 145-194.

Pozytywiści wobec twórczości Norberta Bonczyka. Przyczynek do dziejów recepcji w Królestwie i w Galicji, „Kwartalnik Opolski” 1991, nr 3/4, s. 6-17.

Pozytywizm. W: Epoki literackie. Pod red. A. Pryszczewskiej-Kozołub, Opole 1991, s. 43-54.

Orientalizm w poezji doby pozytywizmu, „Pamiętnik Literacki” 1991, z. 2, s. 17-59.

Dziennikarska artystyczna recepcja misteriów perskich (ta’zije) w Polsce w dobie pozytywizmu, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 30” 1991, s. 29-43.

Zapomniana dyskusja wokół polskich przekładów „Gulistanu” Sa’diego. Z dziejów recepcji literatur Wschodu w dobie pozytywizmu, „Pamiętnik Literacki” 1990, z. 3, s. 183-196.

„Nowe słuchowisko”, czyli o sposobach waloryzacji estetycznej reportażowych nagrań, „Sprawozdania OTPN 1987-1990. Wydział II Języka i Literatury” 1990, seria B, nr 22, s. 61-69.

Literatura indyjska na łamach „Biblioteki Warszawskiej” (1864-1890), „Sprawozdania OTPN 1990. Wydział II Języka i Literatury” 1990, seria B, nr 21, s. 63-74.

W kręgu barwy. O funkcji określeń barw w tomikach „Italia” i „Drobiazgi z podróżnej teki” Marii Konopnickiej. Streszczenie, „Sprawozdania OTPN 1987-1990. Wydział II Języka i Literatury” 1990, seria B, nr 21, s. 5-7.

O zainteresowaniach literaturami Wschodu wśród drugiej generacji pozytywistów. Juliana Łętowskiego „Firdusi”, „Sonety i ghazale” oraz „Fata morgana”, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 29” 1990, s. 45-61.

Literatury Wschodu na łamach tygodnika ilustrowanego „Kłosy” (1865-1890), „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 28” 1990, s. 23-36.

, Literatura orientalna na łamach „Biblioteki Warszawskiej” w latach 1864-1890, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 27” 1989, s. 83-106.

W poszukiwaniu nowych form wyrazu. Feature na antenie Rozgłośni Regionalnej Polskiego Radia w Opolu, „Kwartalnik Opolski” 1987, nr 4, s. 15-28.

W tęczowych barwach rozkochany. O funkcji określeń barw w twórczości lirycznej Adama Asnyka, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 26” 1988, s. 61-77.

Komentarz. W: K. Kowalski, Długi powrót Odysa, Opole 1988, s. 269-315.

„W ziemię przemienianie. Elegia Kazimierza Kowalskiego na śmierć Katarzyny” jako przykład feature realizowanego w Rozgłośni Regionalnej PR w Opolu. W: W kręgu historii i teorii literatury. Księga ku czci profesora Jana Trzynadlowskiego. Red. B. Zakrzewski, A. Bazan, Wrocław 1987, s. 135-142.

Poezja w programie Redakcji Literackiej Rozgłośni Regionalnej PR w Opolu (1957-1980), „Materiały i Studia Opolskie” 1986, z. 59, s. 153-175.

Polska recepcja „Tysiąca nocy i jednej” w dobie pozytywizmu, „Pamiętnik Literacki” 1987, z. 4, s. 199-230.

Dzieła sztuki renesansowej jako przedmiot poetyckiego opisu w twórczości lirycznej Leonarda Sowińskiego, „Ruch Literacki” 1987, z. 1, s. 31-46.

O zainteresowaniach malarskich Marii Konopnickiej. Grottgerowskie wizje plastyczne w interpretacji autorki „Italii”. W: Maria Konopnicka w siedemdziesięciopięciolecie zgonu. Red. J. Z. Białek, J. Jarowiecki, Kraków 1987, s. 158-177.

Folklor, jego funkcja i sposoby realizacji fonicznej na przykładzie działalności Redakcji Literackiej Rozgłośni Regionalnej PR w Opolu, „Kwartalnik Opolski” 1986, nr 2, s. 49-59.

Elizy Orzeszkowej poglądy na sztuki plastyczne. Pogranicze estetyki i etyki, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 2, s. 65-86.

W kręgu barwy. O funkcji określeń barw w tomikach „Italia” i „Drobiazgi z podróżnej teki” Marii Konopnickiej, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 25” 1986, s. 35-51.

Pozytywistyczny trójgłos (L. Sowiński, Z. Sarnecki, M. Konopnicka) o Michale Aniele Buonarrotim, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 24” 1985, s. 17-31.

Orientalny topos róży i słowika (gul u bulbul) w polskiej literaturze pozytywistycznej, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 23” 1984, s. 17-28.

Malarstwo w twórczości literackiej Gabrieli Zapolskiej, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 4, s. 129-160. Przedruk w: Materiały do ćwiczeń. Seria II. Opracowania. Wyboru dokonała D. Knysz-Tomaszewska, Warszawa 1997, s. 513-532.

Pozytywiści warszawscy wobec twórczości plastycznej Józefa Chełmońskiego, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 22” 1983, s. 7-28.

Literatura a malarstwo. Z zagadnień recepcji dzieł sztuki przez polskich pisarzy realizmu i naturalizmu (Streszczenie pracy doktorskiej), „Biuletyn Polonistyczny” 1982, nr 1/2, s. 82-90.

Artur Grottger – medium przeżyć narodu. Z dziejów recepcji twórczości plastycznej przez polskich pisarzy pozytywistycznych, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 21” 1982, s. 19-43.

Pierwsi popularyzatorzy nabizmu w Polsce (W. Gerson, W. Gomulicki, G. Zapolska), „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 20” 1981, s. 33-47.

Wybrane motywy orientalne w literaturze polskiego pozytywizmu (sansara, karman, nirwana), „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 19” 1981, s. 27-46.

W kręgu malarstwa niderlandzkiego. Dzieła sztuki jako źródło inspiracji pisarzy 2 poł. XIX wieku, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 18” 1980, s. 95-114.

„Madonna Sykstyńska” Rafaela i jej reminiscencje w ,literaturze pozytywistycznej, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 17” 1979, s. 5-18.

„Powieści Wschodu i Zachodu” Wojciecha Dzieduszyckiego jako wyraz zainteresowań Orientem w dobie pozytywizmu, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 16” 1978, s. 49-64.

Dydaktyczna rola prezentowanych w „Górnoślązaku” staroindyjskich legend, „Kwartalnik Opolski” 1977, nr 1, s. 85-93.

Recepcja myśli buddyjskiej w poezji Młodej Polski, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Filologia Polska 13” 1975, s. 91-101.